|
Ağıl və sağlamlıq insanın sağ qalmasının əsas təminatçılarıdır. Çünki ağılsızların sağ qalması üçün başqalarının ağlına, sağlam olmayanların sağ qalması üçün isə başqalarının sağlamlığına ehtiyacı var. Belə ki, sağlamlıq insanın fiziki imkanları çərçivəsində əldə edə biləcəyi istənilən şeyi əldə edə bilməsinə imkan yaratdığı halda, ağıl həmin şeyi necə əldə edə biləcəyini, necə saxlayacağını və necə istifadə edəcəyini müəyyən edir.
Dözüm insanın fiziki ehtiyaclarının ödənilməsinin yubadılma həddi, iradə isə onun əqli təzahürüdür. Məsələn, insanın bir həftə aclığa dözə bilməsi, sağ qalması onun dözümü, lakin qarşısında qida olduqda belə, fiziki cəhətdən onu yeməyə məcbur olmadığı halda yeməməsi isə insanın iradəsidir. İradəni şərtləndirən bir amil dözümdürsə, digəri isə vicdandır.
Vicdan dedikdə, məcbur olmadığı halda başqalarına da şans vermək başa düşülə bilər. Öz həyatını yaşayarkən başqalarını nəzərə almamaq vicdansızlıqdır. Vicdansızlıq tamahkarlıq və qəddarlıq kimi mənfi keyfiyyətlərdən doğur ki, bunların da arasında ən qorxulusu tamahkarlıqdır. Tamah insan iradəsinə qalib gəldikdə onun vicdanını məhv edir və ağlını öz əsirinə çevirir. Beləliklə, insan hər nə əldə etsə də, ona şükr edə bilmir və həyatda özünün əsas amalı olan xoşbəxtlikdən məhrum olur. İradə tamaha qalib gəldikdə isə insan mənəvi cəhətdən zənginləşir, olmayanlara üsyan etmək əvəzinə, olanlara şükr edir. Bu isə insanın özünü xoşbəxt hiss etməsi deməkdir. Həyatın isə əsas mənaı insanın özünü xoşbəxt hiss etməsidir. Çünki, xoşbəxtliyi ölçmək üçün xüsusi bir meyar yoxdur; insanın hər şeyi ola bilər, lakin o özünü xoşbəxt hiss etməz, yaxud da əksinə, çox cüzi şeylərə malik olan insan özünü dünyanın bəxtəvəri hesab edə bilər. Elə əsl xoşbəxt də məhz ikincidir. Belə insanlar üçün həyat gecələr gözlərini ümidlə yumub, səhərlər ayıldıqda isə şükr etməkdir.
Dərc edilib: 23:58:13 31/05/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ
.jpg)
