Adnan Menderes

Adnan Menderes 1899-ci ildə Aydında doğuldu. Atası İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bəy, anası Aydınlı Hacı Alipaşazadelerden olan Tevfika Xanımdır. Ana və atasını kiçik yaşda itirən Menderes nənəsinin yanında tərbiyyə almışdı. Təhsil həyatına İzmir İttihat və Tərəqqi məktəbində başlayan Adnan Menderes, Kızılçulu Amerika Kollecində oxuyarkən misyonerlerle başı dərdə girdiyi üçün, müxtəlif orqanlara müraciət etdi. Müraciət etdiyi mövqelərin birinin başında Cəlal Bayar vardı. Bayarla belə tanış olmuş oldu.

Ankara Hüquq Fakültəsini bitirən Adnan Menderes, Birinci Dünya Müharibəsi əsnasında zabit olaraq əsgərliyini çəkdi. Aydında bəzi yoldaşlarıyla birlikdə “Ayyıldız” (ay ulduz) şəbəkəsinə qurdu. Daha sonra Sökede quru qoşunlarının tərkibində döyüşə qatıldı. Döyüşdən sonra İstiqlal Medalı aldı.

Əli Fəthi Okyar tərəfindən 1930-ci ildə qurulan ancaq qısa müddətdə bağlanılan Sərbəst Fırka'nın Aydın Teşkilatını quraraq başçısı oldu. Bu partiya bağlanılınca CHP'ye girdi və 1931-ci ildə bu partiyadan Aydın millət vəkili seçildi.

1945-ci ilə qədər TBMM-komissiya rəhbərlik edən Adnan Menderes, o il Saracoğlu Hökumətinin gətirdiyi “Torpaq Qanunu” şiddətlə rədd edərək, komissiyadan istefa etdi. Partiyada etdikləri müxalifətdən ötəri, Rafiq Koraltan və Fuad Köprülü ilə birlikdə CHP Disiplin Kurulu tərəfindən 12 İyun 1945-ci ildə partiyadan çıxarıldılar.

Cəlal Bayar da həm partiyadan həm də millət vəkilliyindən istefa etdi. Bu hərəkətlər Demokrat Partiyasının 7 Yanvar 1946-cı ildə qurulmasına səbəb oldu. 1946 seçkilərində Demokrat Partiyadan Kütahya Millət vəkili olaraq məclisə girdi. Cəlal Bayar'dan sonra ikinci adam vəziyyətinə gəldi.

14 may 1950-ci seçkilərində DP səslərin 53,5 % ini alaraq iqtidar oldu. 10 illik DP iqtidarının tək baş naziri oldu və o dövrə damğasını vurdu. Hakimiyyəti dövründə 5 hökumət qurdu. Bu 10 illik zaman içində Türkiyənin daxili və xarici siyasətində böyük inkişaf oldu. Sənayeləşmə və şəhərləşmə hücumu başladı, kəndə maşın girdi, nəqliyyat, enerji, təhsil, sağlamlıq, sığorta və bank yenidənqurma mərhələsinə qədəm qoydu. Türkiyə inkişaf anlayışıyla tanış oldu.

27 May 1960 tarixində edilən əsgəri zərbəylə iqtidardan endirildi. Yassıadaya həbs edildi. Milli Birlik Komitəsi tərəfindən qurulan Yüksək Ədalət Divanınca edama məhkum edildi. Yassıadada məhbus olduğu sırada müxtəlif işgəncələrə məruz qaldığı deyilir.

Səhər saat 04:36 'da Ankara Radiosunda edilən bir anons nəfəsini tutan insanları bir anda həyəcanlandırdı. Tək rabitə vasitəsi olan dövlət radiosunda evlərə çatan anonsta,'' Bu gün, demokratiyamızın içinə düşdüyü böhran və ən son müessif hadisələr səbəbindən və qardaş döyüşünə yol verməmək məqsədilə, Türk Silahlı Qüvvətləri, məmləkətin idarəsini əlinə almışdır'' deyilirdi və Türk xalqı İnqilabından ilk dəfə tanış olmuş oldu .

Prezidenti Cəlal Bayar Çankaya Köşkündə; Baş nazir Adnan Menderes Kütahyada nəzarət altına alınırdı. Nazirlər Kabinetinin və Təhqiqat Komissiyası üzvləriylə DP millət vəkilləri də olduqları məkanlardan toplanaraq Hərb Məktəbinə göndərildilər.

Demokrat Partiya iqtidarı ilə yaxşı əlaqələr içində olan dövrün Baş qərargah rəisi Rüştü Erdelhun başda olmaq üzrə ali rütbəli vəzifəli şəxslər həbsxanalarında salındı. Ölkədə elan edilən hərbi vəziyyət nəticəsində bütün Demokrat Partiyalı millət vəkilləri, siyasətçilər mühakimə üzrə Yassıadaya göndərildilər.

Adnan Menderes 27 may 1960 ci şənbədən bazara gecen gece saat 01.30 da dar ağacına qaldırıldı. Son sözlərini dedi və 02.31 də üsulu ilə edam edildi. Adnan Mendersin son sözləri: “Dünyadan ayrıldığım şu anda, ailemi ve çocuklarımı şefkatle andığımı kendilerine bildirin. Vatanı ve milleti Allah refah içinde bıraksın”

Adnan Menderes Haqqında Azərbaycan Demokratı Əhməd bəy Ağaoğlunun oğlu Türkiyyə Demokrat Partyasının öncüllərindən və A.Mendersin yaxın dosdu Səməd Ağaoğlu demişdi: “birden önümdeki sırada sağda Bayar’ın başını tanıdım. Yanında oturanı seçemedim önce. Yalnız çok ince bir boyun, gevşek beyaz yaka ve sarı saçlar gözüme çarptı. Bir ara başını çevirdi, o zaman Bayar’ın yanında oturanın Adnan Bey olduğunu hayretle gördüm. Yarabbi ne hale gelmişti! Zayıflamış, zayıflamıştı. Yüzünde benek benek çiller. Sanki uzun bir hastalıktan yeni kalkmıştı.” Samet Ağaoğlu, Arkadaşım Menderes 1967 Baha Matbaası syf:176.


Dərc edilib: 19:24:58 18/02/2013
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: TARİX


İlk bəyənən siz olun.
İlk şərh yazan siz olun.Bu məqalə 8589934588 dəfə oxunub.

ŞƏRHLƏR

Şərh yaza bilmək üçün hesabınıza daxil olmalısınız.
ƏLAQƏLİ MƏQALƏLƏR

Məmməd Əmin Rəsulzadə və demokratiya!

Bu məqalədə Məmməd Əmin Rəsulzadənin demokratiya anlayışı onun demokratik addımlarından və keçdiyi şərəfli ömürdən bəhs edilir.

Davamını oxu...
Dərc edilib: 14:00:20 11/07/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov

LİNKLƏR

DƏRSLİK
ŞƏKİL
MUSİQİ
MARAQLI


SON MƏQALƏLƏR

Dürdanə - əsirlikdən ruhu bakirə qayıdan qadın.
Dərc edilib: 21:24:24 28/02/2021
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MÜHARİBƏ

Rəssam qınanır?!
Dərc edilib: 22:06:11 22/01/2014
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: SOSİAL-İCTİMAİ

Qonşudan qız almaram.
Dərc edilib: 11:53:18 21/11/2013
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: SOSİAL-İCTİMAİ

Qırmızı vedrə
Dərc edilib: 17:49:50 07/11/2013
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: İBRƏTAMİZ

Natamamlıq kompleksi
Dərc edilib: 15:04:34 05/11/2013
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: SOSİAL-İCTİMAİ

Xoşbəxt ola bilərmi?
Dərc edilib: 19:40:25 20/10/2013
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Taciyə Mehdisoy
Kateqoriya: ƏDƏBİYYAT

Alın yazısı
Dərc edilib: 22:36:55 25/03/2013
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

İslam "Qərb"ə qarşı və ya əxlaqla əxlaqsızlığın savaşı
Dərc edilib: 10:53:54 12/03/2013
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: SİYASİ

Nizami simfoniyası
Dərc edilib: 16:22:59 18/12/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MƏDƏNİYYƏT


ƏN ÇOX OXUNANLAR


Dərc edilib: 04:00:00 01/01/1970
Yazar:
Redaktor:
Kateqoriya:


Dərc edilib: 04:00:00 01/01/1970
Yazar:
Redaktor:
Kateqoriya:

Keyfiyyətlərimiz və həyat
Dərc edilib: 23:58:13 31/05/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

Kim-kimə pul "atıb"?
Dərc edilib: 23:33:13 10/06/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: MARAQ və MƏNTİQ

Vannada çimməyin əhəmiyyəti
Dərc edilib: 11:00:49 04/06/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: YUMOR

Alın yazısı
Dərc edilib: 22:36:55 25/03/2013
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

Qadınsız dünya
Dərc edilib: 18:38:26 05/07/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: ƏDƏBİYYAT

Məmməd Əmin Rəsulzadə və demokratiya!
Dərc edilib: 14:00:20 11/07/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: TARİX

Flora Kərimova
Dərc edilib: 00:13:00 01/06/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MƏDƏNİYYƏT

Qorxunun iki üzü
Dərc edilib: 23:31:40 10/06/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

KATEQORİYALAR

MƏDƏNİYYƏT
SOSİAL-İCTİMAİ
TARİX
ƏDƏBİYYAT
MARAQ və MƏNTİQ
İBRƏTAMİZ
FƏLSƏFİ
MÜHARİBƏ
SİYASİ
YUMOR


SON SORĞULAR

İnternetdən daha çox nə üçün istifadə edirsiniz?

Dərc edilib: 18:34:33 03/06/2012
Müəllif: Rəşad Həsənov  Aktivlik: 3


Ən çox hansı filmlərə baxırsınız?

Dərc edilib: 12:55:40 03/06/2012
Müəllif: Rəşad Həsənov  Aktivlik: 2


Azərbaycanda ali təhsilin səviyyəsi necədir?

Dərc edilib: 12:38:35 03/06/2012
Müəllif: Rəşad Həsənov  Aktivlik: 4


Hansı sahədə işləməklə Azərbaycanda normal həyat sürmək olar?

Dərc edilib: 19:47:06 29/05/2012
Müəllif: Rəşad Həsənov  Aktivlik: 4


ƏN ÇOX BƏYƏNİLƏNLƏR

Keyfiyyətlərimiz və həyat
Dərc edilib: 23:58:13 31/05/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

Flora Kərimova
Dərc edilib: 00:13:00 01/06/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MƏDƏNİYYƏT

Dürdanə - əsirlikdən ruhu bakirə qayıdan qadın.
Dərc edilib: 21:24:24 28/02/2021
Yazar: Taciyə Mehdisoy
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MÜHARİBƏ

Emin Sabit oğlu Mahmudov
Dərc edilib: 00:34:17 02/06/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MƏDƏNİYYƏT

Arif Məlikov
Dərc edilib: 09:20:58 12/06/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: MƏDƏNİYYƏT

Məmməd Əmin Rəsulzadə və demokratiya!
Dərc edilib: 14:00:20 11/07/2012
Yazar: Akif Vəlizadə
Redaktor: Rəşad Həsənov
Kateqoriya: TARİX

Qorxunun iki üzü
Dərc edilib: 23:31:40 10/06/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

Məhəbbət ağacı
Dərc edilib: 11:52:00 12/07/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: FƏLSƏFİ

Vannada çimməyin əhəmiyyəti
Dərc edilib: 11:00:49 04/06/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: YUMOR

Qadınsız dünya
Dərc edilib: 18:38:26 05/07/2012
Yazar: Rəşad Həsənov
Redaktor: Akif Vəlizadə
Kateqoriya: ƏDƏBİYYAT